اضطراب جدایی: دلایل، علائم و روش‌های مؤثر درمان
اضطراب جدایی به ترس یا نگرانی بیش از حد درباره جدا شدن از خانه یا افراد دلبسته اشاره دارد. این وضعیت به طور طبیعی در روند رشد کودکان رخ می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند روابط را درک کرده و بر محیط خود مسلط شوند. با این حال، زمانی که این اضطراب فراتر از حد طبیعی باشد، به عنوان اختلال اضطراب جدایی شناخته می‌شود.
مراحل رشد طبیعی و اضطراب جدایی
اضطراب جدایی به طور معمول در حدود دو سالگی کاهش می‌یابد. در این سن، کودکان درک می‌کنند که والدین حتی اگر از دید خارج شوند، باز خواهند گشت. اما اگر این اضطراب بیش از حد و نامتناسب با سن کودک باشد، می‌تواند نشانه‌ای از این اختلال باشد. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است به شدت به والدین خود بچسبند، از خوابیدن بدون حضور آن‌ها خودداری کنند و تمایلی به شرکت در فعالیت‌های خارج از خانه نداشته باشند.
علائم اختلال اضطراب جدایی
علائم این اختلال شامل پریشانی شدید هنگام جدا شدن از خانه یا افراد دلبستگی، نگرانی بیش از حد درباره از دست دادن یا آسیب دیدن شخصیت‌های دلبستگی و امتناع از ترک خانه به دلیل ترس از جدایی می‌شود. همچنین این کودکان ممکن است کابوس‌های مربوط به جدایی ببینند و علائم فیزیکی مانند سردرد، تهوع و استفراغ را تجربه کنند.
اضطراب جدایی در بزرگسالان
بزرگسالانی که دچار این اختلال هستند، ممکن است از سفرهای مستقل بترسند، کابوس‌هایی درباره جدا شدن از عزیزان داشته باشند و نگرانی‌های بیش از حدی درباره فرزندان یا همسر خود نشان دهند. این افراد ممکن است مکان عزیزانشان را به طور مداوم بررسی کنند و دچار ناراحتی شدید شوند.
شیوع و تاثیر اختلال اضطراب جدایی در زندگی روزمره
اختلال اضطراب جدایی شایع‌ترین اختلال اضطرابی در کودکان زیر ۱۲ سال است. در ایالات متحده، شیوع این اختلال در کودکان ۴ درصد، در نوجوانان ۱.۶ درصد و در بزرگسالان ۰.۹ درصد است. این اختلال به طور مساوی در میان مردان و زنان رخ می‌دهد.
این اختلال می‌تواند باعث مشکلاتی در تمرکز بر کار یا بازی شود. کودکان ممکن است به شدت دلتنگ شوند و نتوانند از محیط پیرامون خود لذت ببرند. این وضعیت می‌تواند برای اعضای خانواده نیز ناامیدکننده باشد و منجر به رنجش و درگیری شود.
علل اختلال اضطراب جدایی
علت دقیق این اختلال ناشناخته است، اما برخی عوامل خطر شامل تجربه یک عامل استرس‌زا یا از دست دادن بزرگ، مانند مرگ عزیز، تغییر مدرسه، طلاق یا فاجعه‌ای که فرد را از عزیزانش جدا می‌کند، هستند. والدین بیش از حد محافظ یا سرزده نیز می‌توانند این مشکل را تشدید کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که اختلال اضطراب جدایی ممکن است ارثی باشد، اگرچه نقش دقیق عوامل ژنتیکی هنوز به طور کامل ثابت نشده است.
روش‌های درمان اضطراب جدایی
برای درمان این اختلال، کودک باید احساس امنیت کافی داشته باشد و به بازگشت والدین خود اعتماد کند. همراهی والدین در معاینات پزشکی یا درمان می‌تواند مفید باشد. برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان، روان‌درمانی، تغییر در تکنیک‌های فرزندپروری و داروهای ضد اضطراب ممکن است مؤثر باشد.
اقدامات والدین و نقش متخصصین برای کمک به کودکان
والدین می‌توانند با برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های بعد از چرت و غذا، آماده‌سازی کودک برای جدایی با اطمینان دادن به بازگشت والدین، ارائه محبت و توجه زیاد، و تمرین جدایی‌های کوتاه مدت در خانه به کودکان کمک کنند. والدین باید از دور شدن دزدکی از کودک خودداری کنند و بر اضطراب‌های خود کنترل داشته باشند.
برخی بیمارستان‌ها متخصصین زندگی کودک را ارائه می‌دهند که می‌توانند روش‌ها و شرایط پزشکی را به کودکان توضیح دهند. والدین می‌توانند از ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود درباره این خدمات پرس‌وجو کنند.
اضطراب جدایی یک چالش بزرگ است، اما با درک و حمایت مناسب می‌توان بر آن غلبه کرد و به کودکان کمک کرد تا با احساس امنیت و اعتماد به خود رشد کنند
راهکارهای عملی برای کاهش اضطراب جدایی در کودکان
برای کاهش این اختلال در کودکان، والدین می‌توانند از راهکارهای عملی زیر استفاده کنند:
ایجاد روتین‌های منظم
داشتن روتین‌های منظم در زندگی روزمره کودک، مانند زمان خواب و بیداری، غذا خوردن و بازی، به کودک احساس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری می‌دهد. این روتین‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب جدایی کمک کنند.
تشویق به استقلال تدریجی
والدین می‌توانند با ایجاد فرصت‌هایی برای استقلال تدریجی، به کودک کمک کنند تا به تدریج از اضطراب جدایی کاسته شود. مثلاً اجازه دهند کودک برای مدت کوتاهی در اتاق دیگری بازی کند و سپس به او سر بزنند.
ایجاد محیط حمایتی
محیط خانه باید به گونه‌ای باشد که کودک احساس امنیت و حمایت کند. والدین باید با محبت و توجه به کودک نشان دهند که همیشه در دسترس هستند و او را حمایت می‌کنند.
استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی
آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا می‌تواند به کودک کمک کند تا در مواقع اضطراب آرام شود و اضطراب خود را مدیریت کند.
اهمیت مشاوره و روان‌درمانی
مشاوره و روان‌درمانی می‌تواند به کودکان و والدین کمک کند تا با اضطراب جدایی بهتر مقابله کنند. روان‌درمانگر می‌تواند به کودک و والدین مهارت‌های لازم برای مدیریت اضطراب را آموزش دهد و به آن‌ها کمک کند تا ارتباط بهتری برقرار کنند.
خانواده‌درمانی
خانواده‌درمانی نیز می‌تواند به بهبود ارتباطات خانوادگی و کاهش تنش‌ها کمک کند. در این نوع درمان، همه اعضای خانواده در جلسات مشاوره شرکت می‌کنند و به کمک مشاور راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت اضطراب جدایی پیدا می‌کنند.
نقش مدارس و مراکز آموزشی
مدارس و مراکز آموزشی نیز نقش مهمی در کمک به کودکان مبتلا به اضطراب جدایی دارند. معلمان و مشاوران مدارس می‌توانند با همکاری والدین، برنامه‌هایی برای کاهش اضطراب کودکان تدوین کنند و محیطی حمایتی برای آن‌ها فراهم کنند.
همکاری با مشاوران مدرسه
والدین می‌توانند با مشاوران مدرسه همکاری کنند تا برنامه‌های حمایتی مناسب برای کودک اجرا شود. مشاوران می‌توانند با ارائه مشاوره‌های فردی و گروهی به کودکان کمک کنند تا با اضطراب جدایی خود کنار بیایند.
تأثیرات بلندمدت اضطراب جدایی
اضطراب جدایی اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر زندگی فرد داشته باشد. این تأثیرات می‌توانند شامل مشکلات در روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و شغلی، و حتی مشکلات روانی مانند افسردگی و سایر اختلالات اضطرابی باشند.
ضرورت تشخیص و درمان زودهنگام
تشخیص و درمان زودهنگام اضطراب جدایی می‌تواند به پیشگیری از این تأثیرات بلندمدت کمک کند. والدین، معلمان و مشاوران باید به نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان توجه کنند و در صورت مشاهده این نشانه‌ها، به موقع اقدام کنند.
جمع‌بندی
اضطراب جدایی یک وضعیت چالش‌برانگیز است که می‌تواند بر زندگی روزمره کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارد. با این حال، با درک دقیق دلایل و علائم این اختلال و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توان به بهبود وضعیت کودکان و کمک به آن‌ها در رشد سالم و موفقیت‌آمیز کمک کرد. والدین، معلمان و مشاوران نقش حیاتی در این فرآیند دارند و با همکاری و حمایت یکدیگر می‌توانند به کودکان کمک کنند تا بر آن غلبه کنند و با اعتماد به نفس و امنیت بیشتری به زندگی خود ادامه دهند.
منابع:
https://www.psychologytoday.com/us/conditions/separation-anxiety#causes
