رشد کودک چیست؟
رشد کودک فرآیندی است که در آن کودکان رشد فیزیکی، عملکرد اجتماعی، عاطفی و ظرفیت شناختی خود را ایجاد می کنند. با شروع از اصول اولیه، مانند توانایی تشخیص چهره یا ایجاد صدا، کودکان یاد می گیرند که چگونه احساسات خود را درک کنند و ارتباطات پیچیده ای را در جهان ایجاد کنند. البته رشد مغز کودک نیز برای رشد کودک بسیار مهم است زیرا مهارت های شناختی، عاطفی و اجرایی به شدت به عملکرد مغز بستگی دارد.
اکثریت کودکان تقریباً در همان سنین توانایی های خاصی را کسب می کنند مگر اینکه اختلالات رشدی آنها را مختل کند. بر این اساس، کارشناسان رشد کودک را به پنج مرحله تقسیم کردند. آنها همچنین توانایی های خاصی مانند توانایی راه رفتن یا درک جملات پیچیده را به عنوان نقاط عطف رشد کودک تعیین می کنند. انتظار می رود که کودکان در سنین و مراحل خاصی از رشد کودک به آن نقاط عطف برسند.
مرحله تولد
مرحله تولد 2 ماه اول زندگی است. در این مرحله از رشد کودک، نوزادان تازه متولد شده می توانند به صداها واکنش نشان دهند، حرکت افراد را تماشا کنند و وقتی با آنها صحبت می شود یا بغلشان می کنیم، آرام می شوند.
محیطی که کودک در آن قبل و بلافاصله پس از تولد رشد می کند به شدت بر رشد کودک تأثیر می گذارد. به همین دلیل، مرحله نوزادی مهمترین سن برای رشد کودک در نظر گرفته می شود. بنابراین، برای رشد کودک بسیار مهم است که والدین باید از طریق تماس پوست به پوست با نوزاد تازه متولد شده خود رابطه نزدیکی ایجاد کنند. علاوه بر این، نوزادان به خواب زیادی نیاز دارند. زیرا رشد فیزیکی و رشد مغز کودک به سرعت پیش می‌رود.
مرحله نوزادی
کودکان بین 2 ماه تا 1 سال در مرحله نوزادی در نظر گرفته می شوند. در این مرحله، رشد فیزیکی کودک به سرعت ادامه می یابد: آنها شروع به خزیدن در اطراف، نشستن بدون حمایت و برداشتن اشیا می کنند. همچنین کودکان در این مرحله اغلب دست و پا و اشیاء را در دهان خود قرار می دهند.
نوزادان قادر به تشخیص چهره های آشنا و پاسخ به نام آنها هستند. آنها سعی می کنند از طریق حرکات و صداهایی که می شنوند با هم ارتباط برقرار کنند. بنابراین، بسیار مهم است که والدین در این مرحله از رشد کودک به طور مداوم با فرزندان صحبت کنند.
مرحله کودک نوپا
مرحله کودک نوپا دوره بین 1 سال اول تا 3 سال زندگی را پوشش می دهد. این محدوده سنی سریع‌ترین مرحله رشد کودک در نظر گرفته می‌شود، زیرا کودکان نوپا از نظر جسمی با سرعت شدید رشد می‌کنند و بیشتر و بیشتر با زندگی اجتماعی سازگار می‌شوند. انتظار می رود که آنها بتوانند بدون هیچ تکیه گاه راه بروند، از یک فنجان بنوشند (البته گاهی اوقات ریخته می شود)، و به تدریج در این دوره از قاشق و چنگال استفاده کنند.
علاوه بر رشد جسمانی کودک، این مرحله به عنوان دوره ای در نظر گرفته می شود که در آن کودک از نظر عاطفی و اجتماعی رشد می کند. اجتماعی شدن از این مرحله شروع می شود. کودکان تمایل دارند از والدین خود فاصله بگیرند. اما مطمئن باشند که آنها حضور دارند. آنها معمولاً سعی می‌کنند با همسالان خود ارتباط برقرار کنند و با کپی کردن روش بازی با اسباب‌بازی‌ها یا یکدیگر، به کودکان دیگر بپیوندند. آنها محبت نشان می دهند، متوجه می شوند که دیگران آسیب دیده یا ناراحت می شوند، و به چهره والدین خود نگاه می کنند تا ببینند که آنها چگونه به یک موقعیت جدید واکنش نشان می دهند. به طور خلاصه، آنها یاد می گیرند که چگونه احساسات خود را در این مرحله رشد شناسایی و پردازش کنند.
مرحله پیش دبستانی
کودکان بین 3 تا 5 سال را کودکان پیش دبستانی می نامند. رشد فیزیکی کودک در این مرحله افزایش می یابد و مهارت های حرکتی کودکان اصلاح می شود: آنها می توانند توپ را پرتاب کنند و بگیرند، بدوند، بپرند و خودشان لباس بپوشند.
مهارت‌های اجتماعی و شناختی آنها نیز در این مرحله بهبود می‌یابد. زیرا با دنیایی کاملاً متفاوت از خانواده خود آشنا می‌شوند. به عنوان مثال، آنها می توانند بین رفتار مورد قبول و ممنوعه در مکان های خاص تفاوت قائل شوند و رفتارشان را بر اساس جایی که هستند، مانند کتابخانه ها، زمین های بازی و عبادتگاه ها تغییر دهند. همچنین، از یک کودک پیش دبستانی انتظار می رود که بتواند با بیش از سه جمله، مکالمه ای را ادامه دهد.
مرحله سن مدرسه
این مرحله از رشد کودک بین 6 تا 17 سالگی طول می کشد که طولانی ترین است. در این مرحله، کودکان با یادگیری مفاهیم پیچیده و ساختارهای مختلف دانش در مدرسه، مهارت های شناختی خود را ارتقا می دهند. به احتمال زیاد در این مرحله از رشد کودک، بازه توجه کوتاه را بهبود می بخشد . این مرحله همچنین زمانی است که کودکان شروع به شکل دادن به نظرات خود و مستقل شدن می کنند.
همچنین از نظر ظرفیت عاطفی می توانند احساسات پیچیده ای مانند حسادت، عشق، نفرت و … را شناسایی کرده و با جملات و حرکاتی که به خوبی توسعه یافته اند، احساسات خود را بیان کنند. از کودکان در این مرحله رشد انتظار می رود که بتوانند دوستی های معناداری ایجاد کنند و با افراد در مقیاس اجتماعی ارتباط برقرار کنند. آنها باید الگوی خواب منظمی داشته باشند، به خصوص در این مرحله، زیرا اثرات خواب بر یادگیری و رشد جسمی کودک و همچنین بر رشد عاطفی کاملاً قابل توجه است.
نقاط عطف رشد کودک کدام است؟
همانطور که در بالا توضیح داده شد، پنج مرحله اصلی رشد کودک وجود دارد. هر مرحله دارای چندین نقطه عطف رشد است. نقاط عطف رشد کودک را می توان به عنوان توانایی های خاصی تعریف کرد که انتظار می رود کودک دریک گروه سنی خاص به دست آورد، مانند راه رفتن برای اولین بار، ایجاد حس همدلی و بسیاری موارد دیگر.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) نقاط عطف رشد کودک را به چهار دسته زیر طبقه بندی می کند:
نقاط عطف اجتماعی/عاطفی:
این نقاط عطف به رشد ظرفیت عاطفی کودک اشاره دارد. یعنی آیا کودک حالت چهره مختلفی را نشان می دهد؟ سعی می کند بفهمد که چگونه به موقعیت های جدید واکنش نشان دهد؟ به احساسات دیگران توجه می کند؟ و آیا در صورت صدمه دیدن یا ناراحتی، سعی می کند به دیگران آرامش دهد؟
نقاط عطف شناختی:
نقاط عطف شناختی مبتنی بر یادگیری، تفکر و مهارت‌های حل مسئله است که کودکان با توجه به سن خود به دست می‌آورند. اینها شامل شناسایی رنگ‌ها، جستجوی اشیاء دور از دید، کشف نحوه باز کردن درب یا نشان دادن مهارت‌های ساده حل مسئله مانند ایستادن روی چهارپایه برای رسیدن به چیزی است.
مزایای فعالیت های علمی برای بچه ها و خواندن با آنها به کودکان کمک می کند تا به آن نقاط عطف شناختی دست یابند و تفکر تحلیلی بچه ها بهبود پیدا کنند .
نقاط عطف زبان/ارتباطات:
این مقوله به مهارت های ارتباطی و نحوه استفاده کودکان از زبان برای بیان خود مربوط می شود. ایجاد صداهایی غیر از گریه، تقلید از نامگذاری دیگران، دستیابی به اشیاء مورد نظر و تقویت دایره لغات به عنوان مثال در نظر گرفته می شود.
نقاط عطف حرکت/رشد جسمانی:
رشد فیزیکی کودک در مورد چگونگی رشد او با توجه به سن و استفاده از مهارت های حرکتی و عملکردهای اجرایی است. به عنوان مثال: ثابت نگه داشتن سر، ایستادن روی پاها، راه رفتن، نوشیدن از فنجان بدون ریختن، استفاده صحیح از قاشق و چنگال وغیره.
8 نکته تربیت مثبت برای رشد سالم کودک
کودک به شدت تحت تأثیر هر نوع استرس یا ناراحتی و همچنین عوامل مثبت قرار می گیرد. در این مورد، تاثیر سبک های فرزندپروری بر رشد کودک نیز حیاتی است. در اینجا چند نکته در مورد رشد سالم برای کودکان وجود دارد !
نشان دادن گرمی و محبت: یکی از مهم ترین عوامل رشد کودک، محبت بی قید و شرط والدین است. بنابراین، با حرکات محبت آمیز مانند در آغوش گرفتن، تمجید و قدردانی از موفقیت آنها، عشق خود را به آنها نشان دهید. مطمئن شوید که آنها می دانند که حتی اگر کار اشتباهی انجام دهند، شما معتقدید که از اشتباه خود درس خواهند گرفت و عشق شما هر چه باشد وجود دارد.
ارتباط با فرزندتان
رشد سالم کودک به شدت به رابطه سالم بین والدین و کودک بستگی دارد. عنصر کلیدی این پیوند، ارتباط است. در مراحل اولیه رشد کودک، صحبت با آنها توانایی های زبانی و شناختی آنها را تقویت می کند و در مراحل بعدی پیوند را تقویت می کند.
کارشناسان همچنین ادعا می کنند که پاسخگویی قابل پیش بینی به کودکان در هر سناریویی مهم است. تا باعث سردرگمی و استرس آنها نشود و بر رشد کودک تاثیر منفی نگذارد.
تعیین روال‌ها و محدودیت‌ها
تعیین روال‌ها در خانواده به کودکان کمک می‌کند تا احساس ثبات در زندگی خود داشته باشند که بر مراحل رشد کودک تأثیر مثبت می‌گذارد. بعلاوه، تعیین محدودیت برای بازی در بیرون از خانه یا تنقلات و مدیریت زمان تماشای تلویزیون، حس خودکنترلی آنها را بهبود می بخشد. آنها یاد می گیرند که چگونه از زمان به طور موثر استفاده کنند.
گذراندن زمان با کیفیت در کنار هم: کودکان باید زمانی را با والدین خود بگذرانند. بنابراین، باید سعی کنید زمان باکیفیتی برای فرزندتان ایجاد کنید. نقاشی، خواندن، بازی کردن، و با هم سفر کردن، فعالیت‌های بسیار خوبی برای برقراری ارتباط با فرزندتان هستند. همچنین می‌توانید آزمایش‌های ساده‌ای را در خانه انجام دهید تا فرزندانتان را در یادگیری علم مشارکت دهید .
دادن احساس مسئولیت به آنها:
ایجاد احساس مسئولیت در کودکان از همان مراحل اولیه رشد کودک نیز مهم است. فعالیت های حل مسئله برای بچه ها و دادن کارهای مناسب به فرزندانتان ممکن است در ایجاد احساس مسئولیت و مهارت های حل مسئله مفید باشد.
اجازه دادن به آنها برای اشتباه کردن
برداشتن همه موانع از سر راه کودک به هیچ وجه کمکی به آنها نمی کند. والدین قبل از اینکه در مراحل رشد کودک دخالت کنند، باید اجازه دهند فرزندانشان اشتباه کنند و خودشان راه حل درست را پیدا کنند. آنها همچنین می توانند از سبک های مختلف یادگیری برای یافتن بهترین روش برای آنها استفاده کنند.
ترویج رفتارهای سالم
می توانید فرزندان خود را به اتخاذ رفتارهای سالم مانند فعالیت بدنی، خوردن غذای سالم و غیره ترغیب کنید. داشتن یک زندگی سالم مستقیماً بر رشد کودک تأثیر می گذارد!
الگوی خوب بودن
نوع فردی که هستید و روشی که زندگی تان را هدایت می کنید بر فرزندتان نیز تأثیر می گذارد. بچه ها در حالی که هویت خود را می سازند، تمایل دارند از والدین خود تقلید کنند. بنابراین، الگوی خوب بودن برای فرزندتان ممکن است مهمترین چیز در رشد کودک شما باشد.
برای حمایت از رشد فرزندتان چه کاری می توانید انجام دهید؟
رشد کودک برای بسیاری می تواند یک فرآیند ناراحت کننده باشد، اما راه های مختلفی برای حمایت از رشد کودک شما وجود دارد. شاید بخواهید مزایای فناوری برای کودکان را در نظر بگیرید ، زیرا دنیای دیجیتال هر روز در حال تکامل است و تأثیرات مثبت بسیاری از فناوری بر رشد کودک وجود دارد.
اهمیت ادغام علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات ( STEM ) در رشد کودک نیز قابل توجه است. زیرا تفکر تحلیلی و مهارت های شناختی را بهبود می بخشد. اما آموزش STEM تنها رشد مغز کودک را پیش نمی برد. همچنین رشد عاطفی و اجتماعی را افزایش می دهد. به عنوان مثال، تفکر تحلیلی به کودکان کمک می کند تا احساسات خود را شناسایی کرده و به موقعیت های جدید به طور سالم واکنش نشان دهند. هنر نیز فضایی را برای آنها فراهم می کند که بتوانند احساسات خود را پردازش و ابراز کنند.
می‌توانید از فرزندانتان بخواهید که STEM را با برنامه دوقلوها یاد بگیرند تا از رشد کودک حمایت شود. در برنامه دوقلو، برنامه‌های زنده مختلف، فیلم‌های آموزشی و بازی‌های تعاملی، موضوعات زیادی از فیزیک گرفته تا کدنویسی را به کودکان آموزش می‌دهند. علاوه بر این، کودکان می‌توانند فعالیت‌های عملی را از طریق کیت‌های دوقلو تجربه کنند: کیت‌های خودروی خودران، کیت‌های کدگذاری، و کیت‌های هنری رباتیک.
علاوه بر همه اینها، برنامه دوقلو یک گزارش مهارت ماهانه بر اساس فعالیت فرزند شما ارائه می دهد. این گزارش شامل استفاده ماهانه از مهارت‌های فرزندتان، زمینه‌های مورد علاقه، موضوعاتی که فرزندتان در آنها خوب است، توصیه‌های فعالیت شخصی‌شده و بسیاری موارد دیگر است.
منبع: وبسایت twinscience
مترجم : حسین مهدیان
