آموزش کودک در خلال بازی را حدود 20 سال پیش از استاد شجاع جزایری شنیدم.
ایشان کارشناس و مدرس نقاشی کودکان در برنامه ی تلویزیونی که درباره ی روش های صحیح آموزش نقاشی به کودکان می ساختم بودند.
تجربه ی ارزشمند من از آن دوران منجر به شناخت بهتر کودکان و برقراری ارتباط خوب و دوست داشتنی با آنها گردید که دوران تدریسم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را به یکی از بهترین و خاطره انگیز ترین دوران کاری ام مبدل ساخت .
این تجربه همچنین منجر به داشتن ارتباطی موثر با فرزندم گردید که اکنون پس از گذشت 17 سال شاهد نتایج مثبت آن هستم.
من در این سالها آموختم که بازی برای کودک همه چیز است و والدین و مربیانی که این راز را کشف کرده باشند،پیچیده ترین مسایل آموزشی و تربیتی کودک را می توانند از طریق بازی و هنر حل کنند.
از این رو در نظر دارم بخشی از این تجربیات و دانسته هایم را در اختیار شما عزیزانی که دغدغه ی تربیت صحیح فرزندتان را دارید، قرار دهم .
آشنایی مختصر با روند رشد کودک
کودکان در مسیر رشد خود روندی را طی می کنند که در بخش اعظمی از آن با هم مشترک می باشند و البته هستند کودکانی که صد در صد این مسیر را به گونه ای که محققان می گویند طی نکرده و روند رشد خاص خود را دارند .
مقالات روند رشد کودک در سایت را مطالعه کنید.
مراحل رشد کودک را به طور خلاصه می توان به دو مرحله تقسیم کرد:
1 بروز توانایی انجام کار ها: کودکان با توجه به شرایط جسمی و ژنتیکی، مراحل رشد جسمی خود مانند راه رفتن، حرف زدن، دویدن و …را طی می کنند.
2 تکمیل توانایی ها و تبدیل آن به مهارت : در این مرحله کودکان با تکمیل فرایند رشد خود، در هر بخش به مهارت می رسند .مانند سخن گفتن، دویدن و انجام بازی های خاص.
در هر دو مرحله برای افزایش توانایی و مهارت های کودک باید بازی هایی با آنها انجام دهیم که طی این مسیر برای آنها راحت و لذت بخش تر شده و به طور غیر مستقیم آموزش های لازم را نیز دریافت کنند
چند بازی ساده که در کنار آن می توان مسایل تربیتی را نیز آموزش داد
نقاشی
يكي از بازي هاي دوست داشتني و مفيد براي كودكان، نقاشي است. در میان انواع نقاشی ها لذت بخش ترین نقاشی برای کودکی که پر از انرژی و حس کنجکاوی است، نقاشی دیواری می باشد.
اگر كودكي داريدكه شما را كلافه كرده است هم اكنون بلند شده مقداري روزنامه يا كاغذ با عرض زياد را به بخشي از ديوار كه مي توانيد به اين كار اختصاص دهید، بچسبانید و با تعیین حریم برای نقاشی اش، پا به پای او نقاشی بکشید و این بازی را تا زمانیکه او تمایل دارد ادامه دهید.
هيچگاه كودك خود را براي خط خطي كردن ديوار سرزنش نكنيد. او اين كار را حق خود مي داند چون از آن لذت مي برد. از این فرصت برای آموزش حریم خانه و محدوده ی مجاز برای بازی استفاده کنید.
مطمئن باشید کودک آنقدر به کشیدن نقاشی روی دیوار علاقه دارد که اگر به او بگویید به غیر کشیدن نقاشی بر روی محدوده ای که برایش تعیین کرده اید
اگر جای دیگری نقاشی بکشد این فضا را از او خواهید گرفت، او به حریم تعیین شده احترام می گذارد.
فقط یادتان باشد این تربیت با صبر و مداومت شما امکان پذیر است و کودک بارها شما را با نا فرمانی تست می زند و این شما هستید که با اقتدار و بدون خشونت به او می فهمانید که کار درست کدام است.
اگر به رشد خلاقيت و افزايش اعتماد به نفس در كودكتان علاقمند هستيد، لطفا براي او فضايي فراهم كنيد تا بدون دغدغه بر روي ديوار نقاشي بكشد.
این بازیِ فوق العاده به تخلیه ی انرژی و هماهنگی اعضای بدن کودک کمک کرده و به شدت اعتماد به نفس او را بالا می برد.
آب بازی
در فصل تابستان یکی از بهترین بازی ها برای کودک آب بازی است. اگر امکان رفتن به استخر را ندارید با یک آب پاش یا سطل آب این کار را در حمام انجام دهید.
آب به کودک احساس سر خوشی داده و حضور شما یا خواهر و برادر بزرگتر در بازی باعث شادی او می شود.
رنگ بازی
چند رنگ انگشتی که دراغلب لوازم التحریری ها موجود می باشد و هزینه ی چندانی هم ندارد، تهیه کرده و در حمام به کودک اجازه دهید دست ها و بدنش را رنگی کند و روی دیوار حمام با دست و انگشتان رنگی اش نقاشی بکشد.
نگران نباشید این رنگ ها با آب به راحتی پاک شده و برای کودک هیچ ضرری ندارند. این بازی آنقدر در تخلیه ی هیجانات و تنش های منفی موثر است که حتی در شرایط بحرانی روحی به بزرگسالان نیز توصیه می گردد.
خاک بازی و گل بازی
یکی از بازی های سنتی که هم برای بزرگسالان و هم کودکان مفید می باشد، خاک بازی است. این بازی هم برای سلامت روحی کودک مفید است و هم سلامت جسم او .
آيا كتاب هم اسباب بازي است؟
کتاب یک بازی ضروری بعد از دوسالگي است. اغلب كودكان در اين سن ﻋﺎﺷﻖ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺟﺪﻳﺪ هستند. با هر كلمه ي جديد، ﺩﻧﻴﺎيي از تخيلات و تصوير ﺑﻪ ﺭﻭﯼ آنها ﺑﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ. اغلب كودكان در اين سن يك دوست خيالي دارندكه او را ديده و با او صحبت و بازي مي كنند و غالبا اين دوست هاي خيالي، شخصيت هاي كتاب يا كارتن مي باشند.
مراقب باشيد هنگام بازي و صحبت هاي جدي آنها، مزاحمشان نشويد. اما اگر بدون جلب توجه و به هم زدن بازي كودكتان مي توانيد از او فيلم بگيريد، براي ما ارسال كنيد تا درباره ي شخصيت كودكتان اطلاعاتي در اختيار شما قرار دهيم .
چند بازی که می توان از ماه های اول با کودک انجام داد
صدا بازی
با در آوردن صدا های مختلف و گفتن نام آنها مثل صدای حیوانات یا پخش صداهایی که برای کودک آزار دهنده نباشد، ضمن تقویت قدرت شنوایی او، مهارت های شناختی او را تقویت کنید.
خواندن اشعار کودکانه
کودکان در هر مرحله ی سنی که باشند نسبت به آوا و ریتم عکس العمل مثبت نشان می دهند. شما می توانید با خواندن اشعار ساده و یا پخش موسیقی هایی که اشعار کودکانه دارد هوش موسیقیایی و قدرت شنوایی او را تقویت کنید.
اگر از اشعاری که در آنها نکات آموزشی وجود دارد استفاده کنید بهترین روش را برای آموزش غیر مستقیم به کار گرفته اید. آموزش کلمات و زبان دوم با این شیوه بسیار عالی جواب داده است.
بازی با اشیاء
يکی از مشکلات کودکان زیر سه سال، نداشتن مهارت در گرفتن اجسام و اشیاء و در جای مخصوص قرار دادن آنها می باشد.
اغلب کودکان به دلیل عدم هماهنگی مغز با چشم و دستانشان، اشیاء را جابه جا دیده و به سختی در محل خود قرار می دهند.
بهترین بازی برای کمک به هماهنگ شدن این سه عضو اساسی، استفاده از وسایل کمک آموزشی است که کودک را تشویق می کند تا اشکال مختلفی را در محل های هم شکل خود قرار دهند.
کودک این بازی را دوست دارد چون هم حس کنجکاوی و هم غریزه ی خرابکاریش که انداختن چیزی در جایی می باشد را، همزمان ارضاء می کند.
قایم باشک
کودک از 6 ماهگی که توانایی چرخیدن و دنبال کردن افراد یا اشیاء را با سرش پیدا می کند، بازی قایم باشک را دوست دارد.
اغلب این بازی برای جلب توجه و افزایش هوش کودک استفاده می شود.
کودک شش ماهه در مراحل اول بازی با مخفی شدن مادر یا پدر زیر پتو و یا ملحفه، ابتدا می خندد و به سرعت فراموش می کند که آن زیر چیزی مخفی شده و حواسش به سمت دیگری پرت می شود.
اما رفته رفته که بزرگ تر می شود با کنجکاوی پتو و ملحفه را کنار زده و به دنبال شخص یا شی مخفی شده می گردد و آنقدر این بازی را دوست دارد که مدت ها بدون خستگی آنرا انجام می دهد .
توصیه می گردد تا زمانی که کودک تمایل دارد، این بازی را با اشیاء مختلف انجام دهید و بعد از هر بار پیدا شدن آن وسیله، اسمش را بگویید و هربار شی دیگری را جایگزین کنید تا سواد بصری و کلامی کودک به این وسیله تقویت شود.
حال با کمی دقت و خلاقیت می توانید با توجه به شناختی که ار علایق کودک خود پیدا کرده اید برای اوبازی طراحی کرده و ساعت ها با انجام بازی های گوناگون موارد لازم و ضروری را به او آموزش دهید.
