تنبیه کودک آری یا نه؟بخش دوم

تنبیه کودک آری یا نه؟ آیا باید کودک را برای کارهای نادرستش تنبیه کرد؟
در مقاله ی اول به اثرات تنبیه پرداخته و به این نتیجه رسیدیم که تنبیه از ارکان تربیت است و ما به آن پیامد می گوییم.

و اما در این مقاله قصد داریم به روش های صحیح پیامد کارهای کودک بپردازیم.

 

بعد از توضیح قوانین و حریم برای کودک، اگر او بعد از چند بار تذکرِ مهربانانه، به آن توجه نکند به دو شیوه می توان کودک را از کار نادرستش باز داشت.

روش اول: غیر مستقیم

در این روش کودک را تحت فشار قرار نداده و به او امر و نهی نمی کنیم. او به طور غیر مستقیم و کاملاً نا محسوس متوجه رفتار اشتباهش شده و به طور نا خود آگاه آن را اصلاح می کند.

این روش ها به شرح زیر می باشد:

1- تظاهر به ندیدن رفتار کودک:

برخی از کودکان با انجام کارهایی که می دانند برای والدینشان نا خوشایند است سعی می کنند توجه آنها را به خود جلب کنند. در صورتیکه آن عمل برای کودک خطر آفرین نباشد، بهتر است هیچ واکنشی نشان نداده و نسبت به آن بی تفاوت باشیم. کودک با چند بار تکرار و دیدن بی توجهی والدینِ خود، دیگر آن را تکرار نمی کند.

چند نکته برای اجرای بهتر این روش:

⦁ بی تفاوتی

اگر می خواهید این فرمول کار کند حتماً باید هر بار که کودک کار نادرستی انجام می دهد نسبت به او و عملش بی تفاوت باشید.

در غیر اینصورت، کودک خودش کارها را دسته بندی کرده و به این نتیجه می رسد که شما نسبت به بعضی از کارها حساس بوده و واکنش نشان می دهید. سپس زمانی که قصد جلب توجه شما را دارد، همان رفتار را بروز می دهد.
اما انتظار نداشته باشید اگر مدتی به رفتار های نا شایست او عکس العمل نشان می دادید با یکی دوبار بی توجهی او تسلیم شود. قطعاً برای نتیجه گرفتن باید صبور باشید.

 

⦁ ترک عادت

اگر شما هم عادت کرده اید که به رفتار او واکنش نشان دهید، اول باید این عادت را ترک کنید تا بتوانید با صبر و حوصله از این تکنیک استفاده کنید. بهترین روش برای اصلاح خودتان، ابتدا ترک اتاق است.

اگر امکان خروج از اتاق را ندارید تا عدد ده بشمارید.همزمان یک لیوان آب بنوشید تا خشم و عصبانیت کاهش پیدا کند و تمرکز و تسلط کافی بر رفتار خود پیدا کنید.

⦁ تحسین درست

در کنار بی توجهی به کار نا شایست کودک گاهی متوجه می شوید کودک کار شایسته ای انجام می دهد.

مثلاً اسباب بازی هایش را داخل سبد یا محل مشخص می گذارد در صورتیکه قبل از آن چند اسباب بازی را به اطراف اتاق پرت کرده بود. در این موقع بلافاصله کار خوب او را تحسین کنید.

یادتان باشد همیشه عمل کودک را تحسین کنید نه خودش را . مثلاً بگویید« آفرین که بعد از بازی وسایلت رو گذاشتی سر جاش» .

یادآوری می­کنیم که:

در مورد همه­ ی رفتار های کودک نمی ­توان بی­ تفاوت بود و باید اعمال خطرناک را از لیست بی ­توجهی­ ها خارج کنید.

⦁تشویق درست

در مورد کودکانی که مشکل بودن در جمع و بازی با هم سالان خودر را دارند بهتر است ابتدا یک عامل تشویق کننده که جنبه ی رشوه نداشته باشدتعیین کنید.

مثلاً بگویید « بعد از اینکه این نقاشی را با هم کشیدین یا این لگو ها را باهم ساختین و  بازی­ تون با خنده و خوشحالی تموم شد، همه با هم بستنی می خوریم»

2- جا به جا کردن اشیاء

کودکان معمولاً نقاط ضعف والدین را پیدا کرده و از همان قسمت وارد عمل می شوند. اگر گلدان و برگ هایش را دوست دارید، آن را  در جایی بگذارید که کودک نتواند برگ های آن را بکند. اینطوری به طور نا محسوس مانع کارش شوید.

ظرف های داخل کابیت و یا سی دی و دی وی دی ها برایتان مهم هستند ؟ خوب، جای آنها را عوض کنید. شما به این ترتیب فرصتی برای انجام کار نادرست به کودک نمی دهید و هر دو از خطرِ پیامد های بد در امان می­مانید.

 

 

4- به جاش…

گاهی کودک چیزی را بر می دارد و یا به آن دست می زند که خطرناک است و یا برای شما مهم می باشد.

بهترین کار این است که بدون واکنش شتابزده با دادن چیزی مشابه و یا جذاب به جای آن وسیله، حواسش را پرت کرده و بلافاصله آن شیئی را دور کنید.

اغلب کودکان اگر متوجه حساسیت شما نشوند خیلی زود فراموش کرده و شیئی جدید را می پذیرند.

5- بیان احساس

وقتی والدین بدون سرزنش یا نصیحت، احساس خود را نسبت به کار اشتباه کودک بیان می کنند، کودک بدون اینکه سرزنش شود متوجه اشتباه خود شده و در صدد جبران آن بر می­آید. برای مثال مادر به کودکی که بی نظم است می­گوید:

« وقتی این همه اسباب بازی روی زمین ریخته، من نمی‌تونم بیام تو اتاقت با هم بازی کنیم! »

کودکی که عادت به کتک زدن یا لگد زدن به والدین دارد، بهتر است او را زمین گذاشته و با در هم کشیدن چهره به خاطر درد و فاصله گرفتن از کودک، بدون هیچ کلامی به او بفهمانید که رفتارش نادرست است.

حتماً تا زمانی که رفتارش را اصلاح نکرده، او را بغل نکنید و کنارش راه نروید. اما حواستان باشد هیچگاه قهر نکنید.

برای مثال به او بگویید: “چون پهلوم خیلی درد گرفته، نمی‌تونم بغلت کنم”.

یا در مورد کودکی که صفحات کتاب یا مجله را پاره یا مچاله می کند می توان با همان چهره ی ناراحت کتاب را برداشت و به جای آن کتاب یا مجله ی دیگری که اهمیت ندارد به او داد و در قبال اصرارش برای داشتن آن کتاب گفت:

« چون این کتاب رو دوست دارم اگه خراب بشه ناراحت می شم»

در بیان احساسات خیلی باید دقت کنیم که از احساسات منفی که مستقیم به شخصیت کودک ضربه می زند استفاده نکنیم.

کلامی مانند: « این کار حیوونه نه آدمیزاد » یا « بس می کنی یا پرتت کنم اونور…» و کلماتی از این دست که به خود انگاره ی کودک لطمه می زند.

کارشناسان بر این باورند، کودکانی که  تحقیر و تنبیه های کلامی ناشایست شده، عزت نفس خود ندارند و در بزرگسالی از آن دسته افرادی خواهند بود که اعتماد به نفس کافی برای حضور در اجتماع را نداشته و  زندگی فردی و اجتماعی آنها  لطمات زیادی می خورد.

6- استفاده از داستان

برای کودکان پیش از دبستان یکی از بهترین روش های تذکر برای ترک رفتار های غلط، استفاده از داستان های مرتبط با رفتار کودک می باشد.

مثلاً کودکی که دندان هایش در حال خراب شدن است و با رفتار بد و گاهی پرخاشگری حاضر به مسواک زدن نیست. قطعاً نصیحت برای این کودک هیچ نتیجه ای ندارد.

در این زمان باید احساسات کودک را درگیر کرد. داستان و شخصیت های آن بهترین ابزار برای ایجاد حس همزاد پنداری در کودک است.

بهتر است در زمان هایی که برای کودک قصه می گویید از داستان های موجود در این زمینه و یا یک شخصیت فرضی که برای کودک جذاب است استفاده کرده و عواقب مسواک نزدن را توضیح دهید.

اینگونه داستان ها در تکرار مداوم تاثیر خود را نشان می دهند.

در این مقاله سعی کردیم تا ابتدا توجه شما را به روش های غیر مستقیم و تاثیر گذار جلب کنیم. اما به واقع در برخی از موارد این روش ها پاسخگو نمی باشد.

پس چه باید بکنیم؟

در مقاله ی تنبیه کودک آری یا نه؟ بخش سوم  به روش های جایگزین تنبیه بدنی در مواردی که به شدت از دست کودک عصبانی شده اید، خواهیم پرداخت.

# مراقب_کودکی_کودکمان_باشیم

 به کانال فرزند فردا ملحق شوید