پرخاشگری نوجوانان، از شایع ترین دلایل نگرانی و شکایت والدینی است که دارای فرزند نوجوان هستند.
باید توجه داشته باشیم که نوجوانی، از حساس ترین دوران زندگی فرد است. از این جهت که فرد از دوران کودکی در حال فاصله گرفتن است و هنوز به طور کامل وارد دنیای بزرگسالی نشده است. لذا دچار مقداری سردرگمی و کشمکش هایی درونی است که به شکل پرخاشگری آن را نشان می دهد. همچنین ممکن است بسیاری از نوجوانان در مهارت های زیر، توانمندی لازم را نداشته باشند.
برقراری ارتباط صحیح
مدیریت احساسات و هیجان
مدیریت خشم
سازگاری با موقعیت های مختلف
که این خود نیز موجب بروز پرخاشگری نوجوانان می شود
خشم چیست ؟
خشم مانند دیگر احساسات، یک احساس و یک هیجان طبیعی است که هر انسانی آن را تجربه می کند و با نشانه های رفتاری ابراز می شود.
پس به جای انکار یا سرکوب آن باید بپذیریم که این یک احساس طبیعی است؛ اما نکته ی قابل توجه این است ، زمانی که این احساس را مدیریت نکنیم موجب آسیب رساندن به خود و دیگران خواهیم شد.
بنابراین مهم ترین مسئله در این زمینه، آگاهی از نحوه ی ابراز خشم و مدیریت صحیح آن است. طبق این تعاریف، خشم یک احساس طبیعی است اما رفتارهای آسیب زایی که به دنبال آن بروز می کنند، طبیعی نیست.
دلیل خشم نوجوانان چیست؟
زمانی که ما خشم نوجوان را بی اهمیت و ناچیز می پنداریم، شعله های خشم را در فرزند خود بیشتر می کنیم.
اینکه مدام بخاطر موضوعات مختلف به او بگوییم اینکه عصبانیت نداره، یا بگوییم تو دیگه خانم شدی، مرد شدی چرا بخاطر این مسائل بیهوده خشگین میشوی و جملاتی از این قبیل، هیچ کمکی به فرزندتان نمی کند بلکه این احساس را به او انتقال می دهد که تو بی ارزش و بی اهمیت هستی و این مسئله خشم نوجوان را افزایش می دهد.
جالب است بدانید که سرکوب احساسات موجب شکل گیری اختلالات شخصیتی و روانی در فرد می شود.
چطور پرخاشگری نوجوانان را کاهش دهیم؟
از بروز خشم، پیشگیری کنید
یکی از راه هایی که می توان پرخاشگری نوجوانان را کاهش داد، از بین بردن عوامل زمینه ساز خشم است. بدین معنی که مسائل حساسیت زا را شناسایی کرده و آنها را حذف کنیم یا کاهش دهیم.
برای مثال اگر شلوغی و مهمانی های مداوم والدین و اقوام باعث آزار نوجوان میشود، والدین میزان این دورهمی ها را کمتر کنند.
کنترل خشم را از خودتان شروع کنید
برخورد و نوع واکنش والدین نسبت به یکدیگر و همچنین نسبت به مسائل ناراحت کننده نیز تاثیر زیادی بر رفتار نوجوان دارد.
زمانی که والدین خود، قادر نیستند خشمشان را مدیریت کنند، در موقعیت های مختلف، هیجانی رفتار می کنند و در کل پرخاشگری دارند، نباید انتظار داشته باشند که نوجوان آن ها بتواند با صبر و آرامش از پس مشکلات و ناراحتی های خود برآید.
بنابراین رفتار والدین به عنوان الگوی نوجوان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
به نوجوانتان احترام بگذارید
برای نوجوان اهمیت و ارزش قائل شویم، به او احترام بگذاریم و در مسائل مختلف زندگی با فرزند خود مشورت کنیم.
زمانی که به خواسته ها و نظرات نوجوان اهمیت می دهیم، توجه و قدرتی که نیاز دارد را از جانب والدین دریافت میکند.
در این صورت دیگر، نیازی به پرخاشگری و مقابله با والدین نمی بیند و از جهت دیگر سعی میکند که او نیز با شما رفتار محترمانه ای داشته باشد.
مهارت های فردی نوجوان را تقویت کنید
مهارت های مدیریت خشم و ابراز صحیح هیجانات و احساسات را به نوجوان آموزش دهید. به او بگویید زمان هایی که خشمگین است، ابتدا خود را آرام کند. روش هایی چون تنفس عمیق، نوشیدن یک لیوان آب، دور شدن از موقعیت و ترک محیط برای چند دقیقه و …. به آرام شدن فرد کمک میکند.
بعد از آرام سازی، احساس خود و ناراحتی اش را به صورت واضح، شفاف و قاطعانه بیان کند.
برای مثال به او بیاموزید اگر از اینکه برادر کوچکترش بدون اجازه به وسایل او دست زده عصبانی است، بجای دعوا و ایجاد درگیری، ابتدا خود را آرام کند سپس قاطعانه به برادرش بگوید که رفتارش او را عصبانی کرده و در صورت مشاهده ی دوباره ی این رفتار، به مدت دو روز با او بازی نخواهد کرد.
همین شیوه ی مدیریت خشم، برای والدین نیز قابل استفاده است.
دقت داشته باشید که کدام عوامل در سبک ارتباطی شما نهفته است.آن ها را شناسایی و برطرف کنید. این یک گام اساسی در بهبود روابط شما با نوجوانتان است!
عدم درک نیازهای روحی و عاطفی نوجوان، او را به سمت جاذبه های خارج از منزل سوق می دهد. و آسیب های ناشی از آنها، ممکن است به صورت پرخاشگری بروز کند.
از سرکوفت زدن و سرزنش کردن نوجوان به ویژه در حضور جمع و دوستان بپرهیزید.
به جای کنترل گری بیش از حد و امر و نهی های زیاد، با نوجوان خود همراه شوید. بطور مثال اگر به آهنگ خاصی علاقه دارد، شما نیز حداقل در ظاهر چنین وانمود کنید که آن آهنگ را دوست دارید.
چند نکته ی اساسی برای رفتار با نوجوان:
- به حریم شخصی او احترام بگذارید و با آرامش و ادب با او رفتار کنید.
- با نوجوان همدلی کنید. نشان دهید که احساساتش را درک می کنید و از انتخاب ها و علاقه مندی هایش حمایت می کنید
- از نظارت مستقیم بر اعمالش خودداری کنید. نشان دهید که به قابلیت ها و توانایی ها درک و فهم او اطمینان دارید. برای نظارت از شیوه ی غیر مستقیم استفاده کنید
- تلاش های مثبت و موفقیت هایش را تحسین کنید. شما باید تصویری از سبک زندگی سالم و چشم اندازی از آینده را برایش ترسیم کنید
- با نوجوان خود شوخی کنید. زمان هایی را بطور اختصاصی با او بگذرانید. اما توجه داشته باشید که مسخره کردن و متلک گفتن به فرزند خود را با شوخی کردن اشتباه نگیرید!
- از تذکر مداوم،جدا خود داری کنید. جرو بحث کردن، مقایسه کردن، نصیحت تکراری و برچسب زدن به فرزندتان،تنها فاصله ی عاطفی و صمیمی میان شما و نوجوان را افزایش می دهد.
فراموش نکنید که دختر ها هنوز هم فرزند پدرشان و پسرها فرزند مادرشان هستند! پس به گمان اینکه فرزند من نوجوان شده و دیگر نیازی به درک و محبت والدین ندارد، آنها را از خود دور نکنید. همیشه عشق و علاقه خود را به آنها بیان کنید تا از توجه و عشق شما سرشار شوند.
برای مطالعه بیشتر در این مورد می توانید مقاله خشونت کودک را بخوانید
مرضیه دهقان. روانشناس کودک و نوجوان
