درک کودک و ادراک والدین بخش اول
درک کودک و ادراک والدین و مربیان از او، نقش موثری در ایجاد ارتباط صحیح بین آنها دارد.
اما چگونه می توان درک درستی از کودک داشت؟
چند سال پیش، زمانی که دانشجوی رشته ی نقاشی بودم،در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کار می کردم.
هم به خاطر علاقه ای که به کودکان داشتم و هم برای تامین بخشی از هزینه های تحصیل.
خاطرم هست، یک روز با دوستان همکار مشغول گفتگو و تبادل تجربیات بودیم.
یکی از همکارانم حکایتی تعریف کرد که هنوز بعد گذشت دو دهه ، در ذهن من مانده است.
یک خاطره از ادراک کودک
دوستم برای ما تعریف کرد:
یکی از روزها که مشغول تدریس نقاشی به کودکان پیش دبستانی بودم و با زحمت و دقت زیاد تالش می کردم که نقاشی بچه ها آنقدر
خوب بشه که مدیر مجموعه حد اقل چند نقاشی شاگردام رو برای مسابقات بین المللی انتخاب کنه، متوجه شدم یکی از بچه ها داره خیلی
زیبا طبیعتش رو می کشه ) موضوع نقاشی آن روز که اغلب از طرف مدیریت و به شکل واحد تعیین می شد، طبیعت بود و مدیر وقت
مجموعه بسیار تاکید داشت که کل صفحه نقاشی بچه ها با رنگ پر شود(
که البته امروز بعد از سال ها تجربه و تحقیق متوجه شدم روش نادرستی بوده.
دوست من بر این اساس، مدام به شاگردانش توصیه می کرده که کل صفحه ی کاغذ را نقاشی کشیده یا با رنگ پر کنند.
همکار من با دیدن نقاشی شاگردش که جزء بچه های با هوش و خالق کالس بوده، ذوق زده شده و ضمن تشویق، به او می گوید:
–اگه هواشم رنگ کنی دیگه عالی میشه
هوا چه رنگی است؟
کودک چند لحظه مبهوت به او نگاه می کند.
همکارم که از نگاه بهت زده اش تعجب کرده، با خود فکرمی کند:
اینکه كودك باهوشیه يك جوري به من نگاه می کنه كه انگار نفهمیده !
و دوباره تاکید می کند که :
– تا من نقاشی بقیه رو نگاه می کنم هواشم رنگ کن که بزنمش به دیوار …
و کودک همچنان متفکر به مربیش نگاه می کند و بعد از چند لحظه دست به کار می شود.
ادراک نادرست
همکار من بعد از چک کردن کار شاگردان دیگر دوباره به سراغ آن دختر می رود…
و با کمال تعجب می بیند که که کل نقاشی اش را با مداد آبی خط خطی کرده است.
همکارم گفت : وقتی این صحنه را دیدم آنقدر ناراحت و عصبانی شدم که بی هوا سرش داد زدم و گفتم :
– این چه کاریه کردی؟ چرا نقاشی به این قشنگی رو خط خطی کردی؟ حالا دیگه جایزه نمی گیری.
دختر غمگین و بهت زده، نقاشی اش را نگاه می کند و با ترس به همکار من می گوید :
– آخه خانم، شما گفتین هوا شو رنگ کنم .خوب هوا همه جا هست منم رنگ کردم…
همکارم گفت: بعد از شنیدن این جمله احساس کردم گوشم داغ شد و تازه فهمیدم ای وای ….
من فکر می کردم دارم ساده و به زبان کودکانه صحبت می کنم و اون اینطوری بهتر متوجه می شود ولی …
این داستان به شکل های مختلف بین والدین و مربیان رخ می دهد.
با تصور اینکه اگر لحن و نوع استفاده از کلمات را تغییر دهند زبان کودکی را استفاده می کنند.
با این روش می توانند به بیان و ادراک کودک نزدیک شده و با او ارتباط بهتری بر قرار کنند، به راستی ما چقدر نسبت به ادراک کودکمان آگاهی داریم؟
تا چه حد تلاش کردیم تا از زاویه ی دید او به جهان نگاه کنیم؟
و چگونه بر اساس توانایی و خواسته های او مسایل آموزشی و تربیتی خود را تدوین می کنیم ؟
ادراک یعنی چی ؟
به گفته ی پژوهشگران، ادراک به طور کلی، به معنای علم و آگاهی انسان از جهان بیرون و دنیای درونی است.
ادراک، از گذشته تا به امروز اساس شناخت و شناسایی انسان بوده.
و بزرگترین چالش تربیتی هر نسل در عدم این شناخت و نبود راهنمایی برای ارایه صحیح راه کارهای شناختی بوده و هست .
یکی از روش های افزایش ادراک والدین و مربیان نسبت به درک کودک، داشتن ادراکی یکسان و نزدیک به کودک است.
در واقع دیدن دنیا همانگونه که هست.
و پذیرفتن نگاه و درک کودک از واقعیات پیرامونش همانگونه که ترسیم می کند.
یک مثال از درک کودک
برای مثال، فرض کنیم کودکی خورشید را سبز ترسیم می کند.
ابتدا باید همه جوانب مثلا ابزار و امکانات موجود کودک و مسایل روحی او را بررسی کنیم.
نباید نقاشی او را با درک خود از رنگ خورشید اصلاح کرده و داشته ها و تصویر های ذهنی خود را به کودک تحمیل نماییم.
چرا که با این مثلاً اصلاح، اولاً اعتماد به نفسش را در خصوص رنگ آمیزی و انتخاب آزادانه ی فرم و رنگ ها، از او می گیریم.
ثانیاً خلاقیت او که نشانه های آن، همان ادراکات خاص هر شخص از محیط پیرامونش می باشد را، متزلزل می سازیم.
درک کودک و بازی ادراک
روش دیگری که می توان از آن طریق با درک کودک آشنا و با آن همسو شد، بازی است.
که من آن را بازی ادراک می نامم.
کودکان در زمان بازی، همه داشته ها و خواسته های خود را که در دنیای واقعی و مجازی اشان وجود دارد نمایش می دهند.
والدین و مربیان با دقت در جزئیات کلامی و حرکتی کودکشان به راحتی می توانند خود را در جایگاه کودک قرار داده و از زاویه ی دید او به جهان نگاه کنند.
با این روش می توان از کودک آموخت که چگونه جهان را از نگاه کودک ببینیم.
خاله بازی برای درک کودک
برای درک کودک، بازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از متداول ترین بازی های کودکان که پر از هیجان و احساسات کودکانه می باشد، خاله بازی است.
فرزند ما پسر یا دختر، با توجه به نقشی که در بازی دارد، سعی می کند با درک درست نقش خود، همه ی ادراکاتش نسبت به افراد و محیط پیرامون را به نمایش بگذارد.
والدین به راحتی می توانند از این طریق به احساسات و خواسته های او نزدیک شده و دنیا را از دریچه ی دید او ببینند.
انتخاب موضوع بازی، اگر بر اساس یکی از مشکلات رفتاری و یا عدم سازگاری کودک با چیزی یا شخصی باشد و بازی کننده، بدون دخالت مستقیم در داستان بازی با کودک همراه شود.
خواهیم دید که این کارگردان کوچک، به چه زیبایی همه ی آنچه را که باید ما بدانیم، با زبان بازی برایمان بیان می کند.
تجربه ای دیگر از ادراک کودک
سال ها پیش در جریان تحقیقی در خصوص چگونگی کشیدن نقاشی مانند کودکان نه فقط از لحاظ ظاهری بلکه از لحاظ حسی و ادراکی، از کودک 6 ساله ای خواستم تا با هم بازی شاگرد و مربی را انجام دهیم در این بازی، من شاگرد و او مربی نقاشی من باشد.
در لحظات اولیه ی بازی ،او، من و بازی را خیلی جدی نمی گرفت .
اما رفته رفته که که متوجه می شد هر چه او می گوید انجام می دهم و او را به عنوان مربی پذیرفته ام.
همین موضوع باعث شد تا نقشش را جدی بگیرد و قاطعانه اشکال مختلف را به من آموزش می داد.
طی این تحقیق به نکات جالبی برخورد کردم .
یکی از آنها تفاوت عجیب تشخیص رنگ ها از نگاه من، که آموزش دیده بودم، با این کودک،که آنطور خودش می دید و درک می کرد، بود.
خانه ای که من کشیدم
روزی که به من، کشیدن خانه را آموزش می داد دو خانه ی کوچک و بزرگ کشید.
سقف خانه ی اول را بنفش کرد و من را هم راهنمایی کرد تا سقف خانه ام را بنفش کنم.
وقتی که برای سقف خانه ی دوم هم به من گفت که رنگش را بنفش کنم و دلیل کار را از او پرسیدم.
او با اعتماد به نفس بالایی گفت:
تو بنفش کن کاریت نباشه ….
تغییری که در ادراک کودک رخ داد
این کودک در ابتدای تحقیق من بسیار خجالتی و مردم گریز بود.
اما پس از چند ماه که مربی من بود چنان نسبت به من احساس مسئولیت می کرد که گاهی سراغ تمرین ها و نقاشی های من را هم می گرفت .
در روز ارایه ی تحقیقم، بر روی صندلی کنار استاد راهنمای من به عنوان استاد راهنمای کودک نشست و حتی درباره ی من و کارم هم صحبت کرد.
این نوع بازی و بازی های مشابه، در صورت انجام صحیح، علاوه بر ایجاد یک فضای شاد و دوست داشتنی بین والدین و کودک است .
بازی فضایی را به وجود می آورد که علاوه بر شناخت دنیای کودک، مسیر عصبی صحیحی را برای رسیدن به درک درست از افراد و محیط زندگی برای او ایجاد می کند.
این کار نه تنها در ارتباط کودک با هم سن و سالهایش موثر خواهد بود، بلکه در سنین بزرگسالی، جدای از اینکه در چه حرفه ای مشغول خواهد شد، اتفاقات خوبی را در روابط اجتماعی و محیط کاریش رقم می زند.
برای تکمیل اطلاعاتتان در زمینه ی داشتن ارتباط موثر با کودک این مقالات را بخوانید:
#مراقب_کودکی_کودکمان_باشیم
